Đây là thông tin được đưa ra tại hội thảo “Triển vọng nghiên cứu phát triển vaccine phòng bệnh cho người ở Việt Nam” do Bộ Y tế phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức tại Hà Nội ngày 28-8.
Hội thảo này nhằm rà soát, đánh giá lại quá trình triển khai thực hiện đề án khung của Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia vaccine phòng bệnh cho người và đề ra giải pháp, phương hướng trong thời gian tới, để Việt Nam có thể chủ động, đảm bảo an toàn về vaccine…
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết: Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia đến năm 2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, với mục tiêu hình thành, phát triển các sản phẩm hàng hóa thương hiệu Việt Nam bằng công nghệ tiên tiến, có khả năng cạnh tranh về tính mới, về chất lượng và giá thành, dựa trên việc triển khai các lợi thế về nhân lực, tài nguyên, điều kiện tự nhiên của đất nước.
Chương trình đã phê duyệt 11 nhiệm vụ, trong đó tập trung nghiên cứu, sản xuất phát triển vaccine. Hiện Việt Nam đã sản xuất được 10 loại vaccine và 8 vaccine đã được đưa vào chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia. Dự kiến đến năm 2020 Việt Nam sẽ sản xuất được 12 loại vaccine. Hiện các nhà khoa học Việt Nam đang tiếp tục nghiên cứu phát triển nhiều loại vaccine phòng bệnh cho người.
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long
Việt Nam luôn phải đối mặt với nhiều dịch bệnh, nên từ lâu, vấn đề nghiên cứu vaccine để phòng bệnh đã được coi nrọng, nhằm chủ động phòng chống bệnh dịch. Hiện Việt Nam là một trong số ít nước ở khu vực có khả năng sản xuất vaccine phòng bệnh cho người. Với sự đầu tư mạnh mẽ, cùng với đội ngũ các nhà khoa học tập trung nghiên cứu, hiện Việt Nam đã sản xuất được cácloại vaccine phòng bệnh lao, sởi, rubella, rota, tả, thương hàn, bạch hầu, ho gà, uốn ván, sởi-rubella …Hiện Việt Nam đang phải nhập khẩu vaccine 5 trong 1 dùng cho cả chương trình Tiêm chủng mở rộng và tiêm chủng dịch vụ. Nhưng Việt Nam đang tiến hành nghiên cứu vaccine này trên động vật và chuẩn bị phối trộn, nên chỉ 2 năm nữa là có thể sản xuất được. Còn vaccine cúm mùa, viêm não Nhật. Bản tế bào và vaccine bại liệt bất hoạt đang trong giai đoạn chuẩn bị hồ sơ xin cấp phép lưu hành.
Năm 2017, lần đầu tiên Việt Nam cũng đã sản xuất được vaccine 2 trong 1 (vaccine sởi – rubella) trên dây chuyền công nghệ hiện đại. Vì thế, chúng ta đã chủ động đảm bảo nguồn vaccine, không để xảy ra khan hiếm nhất là mỗi khi có dịch bệnh. Thời gian qua, vaccine đã phát huy hiệu quả giúp làm thay đổi cơ bản cơ cấu bệnh tật, thanh toán được nhiều loại bệnh.
Triển vọng nghiên cứu vaccine phòng bệnh ở Việt Nam là rất lớn. Theo ông Nguyễn Ngô Quang, Phó Cục trưởng Cục Khoa học- Công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế) cho biết: Năm 2013, Bộ Y tế đã phê duyệt Đề án khung phát triển sản phẩm quốc gia “Sản phẩm vaccine phòng bệnh cho người” gồm 12 dự án khoa học và công nghệ và 7 dự án đầu tư. Năm 2017 – 2018, Bộ Y tế tiếp tục phê duyệt bổ sung 3 dự án khoa học và công nghệ vào Đề án khung. Như vậy, đến nay có 22 dự án, trong đó có 15 dự án khoa học và công nghệ (đang triển khai 9 dự án) và 7 dự án đầu tư (chưa có kinh phí triển khai).
Trong số 9 dự án (với 11 nhiệm vụ) khoa học và công nghệ đang triển khai thực hiện, có nhiều dự án đã đạt được kết quả bước đầu như: Dự án “Nghiên cứu phát triển sản phẩm vaccine viêm não Nhật Bản trên tế bào Vero”, “Nghiên cứu phát triển sản phẩm vaccine Hib cộng hợp”, “Nghiên cứu phát triển sản phẩm vaccine bại liệt bất hoạt”, “Nghiên cứu phát triển sản phẩm vaccine cúm mùa”…
 Hiện Việt Nam đã sản xuất được nhiều loại vaccine phòng bệnh |
Vấn đề khó khăn nhất hiện nay với các đơn vị sản xuất vaccine là không có kinh phí để thử nghiệm lâm sàng trên người và phát triển sản xuất theo quy mô thương mại. Bên cạnh đó là những vướng mắc về cơ chế, chính sách và chuyên môn kỹ thuật trong nghiên cứu, sản xuất vaccine. Tuy nhiên, với sự tận tâm của các nhà khoa học, nhiệm vụ hoàn thiện quy trình sản xuất vaccine cúm mùa ở quy mô công nghiệp do Viện vaccine và sinh phẩm y tế chủ trì đã được nghiệm thu với kết quả xuất sắc.
Theo kế hoạch, đến tháng 12-2018 sẽ có thêm một số công trình nghiên cứu được nghiệm thu. Tuy nhiên, ông Nguyễn Ngô Quang cho rằng để các dự án triển khai hiệu quả, các tổ chức chủ trì dự án cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện, hoàn thành đúng thời gian, chuẩn bị hồ sơ đề nghị phê duyệt các dự án cho giai đoạn tới. Ban Chủ nhiệm, các vụ, cục, đơn vị trực thuộc Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ tăng cường hướng dẫn, giám sát, hỗ trợ các dự án để xử lý kịp thời các khó khăn, vướng mắc.
“Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì cũng cần phối hợp với Bộ Y tế đề xuất Chính phủ cho kéo dài thời gian thực hiện Chương trình đến năm 2030” – Ông Nguyễn Ngô Quang kiến nghị.
Tại hội thảo, các đại biểu cũng đã thảo luận và đánh giá lại quá trình triển khai thực hiện đề án khung của Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia vaccine phòng bệnh cho người và đưa ra một số giải pháp nhằm tạo điều kiện tốt nhất để Việt Nam có thể sản xuất và chủ động nguồn vaccine trong phòng chống dịch bệnh.
Các loại vaccine phòng bệnh cho người sẽ góp phần quan trọng thực hiện mục tiêu đề ra của Chính phủ là đến năm 2020, Việt Nam sẽ sản xuất được 12 loại vaccine và đến năm 2030 sẽ sản xuất được 14 loại vaccine để sử dụng trong Chương trình tiêm chủng mở rộng.